Epilepsi (Sara) Nedir?
Epilepsi kelimesi Yunanca “epilepsia” kelimesinden köken alır ve “kavramak, yakalamak, tutmak“ anlamına gelir. Sara ise Arapça’dır ve yere vurmak anlamına gelir. Bazı yörelerde “tutarık” diye de adlandırılmaktadır.
Epilepsi, beyindeki bir grup hücrenin elektriksel işleyişindeki anormallik nedeniyle zaman zaman aşırı deşarjlar göstermesi sonucunda ortaya çıkan ve kişinin bilincinde, hareketlerinde ve davranışlarında çok kısa, geçici bir süre için (saniyeler, dakikalar …) değişikliklere yol açan bir hastalıktır. Kişinin davranışlarında kısa bir süre içinde geçici olarak beliren zaman içinde tekrarlayabilen bu değişikliğin yaşandığı duruma “Sara veya Epilepsi Nöbeti” denir. Dolayısıyla Sara Hastalığı, tekrarlama eğiliminin bulunduğu kronik bir durumdur.
Epilepsinin Nedenleri
Genetik yatkınlık
Doğumsal anomaliler
Başa alınan darbeler
Enfeksiyonlar (abse, menenjit, beyin iltihabı)
Damarsal bozukluklar
Beyin tümörleri
Zehirlenmeler
Metabolik nedenler (Ca, Mg, Na, Glukoz)
Epilepsi Nöbetini Tetikleyen Faktörler
Uyku (uyanma, uykusuzluk)
Aşırı yorgunluk
Adet görme
Kullanılan ilacın unutulması
Refleks nedenler (parlak ışık, tv)
Stres
Alkol alımı
Ateşli hastalıklar tetikleyicidir.
Ne zaman ortaya çıkar?
Her yaşta, her cinste ortaya çıkabilir. Ancak büyük bir kısmı çocukluk ya da ergenlik çağında başlar ve az bir bölümü orta yaşa gelmeden geçebiliyor. Yaşlılıkta ise diğer başka rahatsızlıklar epilepsiyi tetikleyebiliyor. Epilepsinin çok fazla çeşidi mevcuttur. Bunlardan biri de, “Yalancı epilepsi” dediğimiz, stres veya diğer sebeplerden oluşan nöbetlerdir. Bazı tip epilepsiler senede bir veya daha az nöbete sebep olurken, bazı tip epilepsiler ise hergün nöbet oluşturur.
Görülme Sıklığı Nedir?
Dünyada %1, Türkiye’de yaklaşık 650 bin epilepsi hastası olduğu varsayılıyor. Fakat hem Türkiye’de, hem de dünyada saklanılan bir hastalık olarak biliniyor.
Yardımcı Tanı Yöntemleri
EEG (ElektroEnsefaGrafi)
MRI (Manyetik Resonans Görüntüleme)
Lab testleri
Kesin tanı ise klinik olarak bir nörologun değerlendirmesi sonucu konur
Sosyal Yaşam
Okula gidebilirler.
Evlenebilirler
Çocuk sahibi olabilirler
Tehlikeli sporlar: Tüple dalma, dağcılık hariç, diğer sporları yapabilirler.
Epilepsi hastalığı toplumda saklanan bir hastalıktır. Bu sadece ülkemizde değil, gelişmiş ülkelerde de gizlenmektedir. Bu yüzden insanlar eğitimlerini yarıda bırakıyor, işlerinden ayrılabiliyorlar. Ama bunun da diğer hastalıklardan bir farkı yoktur. Bunun için toplumun epileptik insanlara bakış açısının değişmesi gerekiyor. Çünkü epilepsi bulaşıcı değildir ve zeka geriliğine yol açmaz. Nöbetler dışında insanlar doğal hayatlarına devam edebiliyorlar, işlerinde başarı sağlayabiliyorlar. Nasıl ki bir diabet hastasının şeker krizi tutarsa epilepsi hastasının da krizi tutabilir.
Ünlü epileptikler
Tarihe adını yazdırmış, çok başarılı epileptik insanlar vardır.
Bunlara örnek; Julius Sezar, F. Dostoyevski, Van Gogh, Jean D’arc, Büyük İskender’dir.
Epilepsi Hastalarında Hamilelik ve Lohusalık
Anne olmak isteyen epilepsi hastalarına doktor kontrolünde ilaç azaltma işlemi uygulanıyor. Bu dozaj nöbetlerini kontrol edebilecek sınırda olmak zorundadır ve ek olarak folik asid adı verilen özel bir vitamin başlanmalıdır. Bu yüzden hamilelik sırasında anne adayları doktor kontrolünde olmak zorundadırlar.
Kullanılan ilaçlara bağlı olarak bebekte %4-8 oranında sakat doğma riski vardır.
Lohusalık döneminde bebeği emzirmede bir sakınca yoktur fakat lohusalık dönemi uykusuz geceler yaratacağından ve annenin uyku düzenini ve alışmış olduğu günlük yaşam tarzını değiştireceğinden nöbetleri tetikleyebilir, bu nedenle dikkatli olmak gerekmektedir.
Nöbet Çeşitleri Nelerdir?
Kasılma (Grand mal- Büyük nöbet)
Dalma
Sıçrama
Anlamsız, amaçsız hareketler, uyurgezer gibi davranma.
Düşme
Tedavi Yöntemleri
Birincil tedavi yöntemi “Antiepileptik” denilen ilaçlarla tedavi şeklidir. Nöbetler %70-75 oranında kontrol altına alınabilir. Bazı hastalara cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahale uygulanacak hastalar, çok titiz araştırmalardan geçirilerek, nöbetleri oluşturan odaklar belirlenir, hasta iyice incelenir.
Nöbet Geçiren Hastaya Yaklaşım
Ağzına kesinlikle herhangi bir cisim sokulmaz.
Hasta, hafifçe yana çevrilerek, pozisyon verilebilir.
Hastanın üzerine kesinlikle su atılmamalıdır.
Üzerindeki sıkı giysiler gevşetilmelidir.
Nöbetin geçmesi beklenir. Bir süre içinde hastanın yanından ayrılmamak gerekir.
Yapay solunum, kalp masajı gibi yöntemlerin uygulanmasını gerektirmez.